Жэнэ Къырымыз
Жэнэ Къырымыз – Адыгэ усэкIо цIэрыIу. Ащ кIэлэцIыкIумэ апае усабэ ытхыгъ. АшIогъэшIэгъонэу кIэлэцIыкIухэр ахэмэ аджэх.
Ар зыхъугъэр 1935-рэ илъэсыр ары.
Жэнэ Къырымызэ гъэтхапэм и 7-м, 1919-рэ илъэсым къуаджэу Афыпсыпэ къыщыхъугъ. ИцIыкIугъом щегъэжьагъэу Iофыр шIу ылъэгъущтыгъэ, янэу Сурэтхъан пIуаблэу гухьэрэ дахэхэр зэрытэу ышIыхэрэмрэ Iалъмэкъхэмрэ ышэу Чэримэрэ ежьыррэ Краснодар ахьыхэти, ащэщтыгъэх, унагъом ащкIэ IэпыIэгъу фэхъущтыгъэх. ИкIэсагъ Къырымызэ гъунэгъухэм адэIэпыIэныр: афажъощтыгъэ, пхъэ къафищэщтыгъэ, афызэпиупкIыжьыщтыгъэ. КIэлэ лэжьакIоу чылэм ыцIэ щыIугъагъ. ЕтIани Къырымызэ нэжъ-Iужъхэм апыщэгъагъ: къаIотэрэ къэбарыжъхэр, тхыдэжъхэр, пшысэжъхэр, орэдыжъэу къаIохэрэр ыгу етыгъэу зыхищэщтыгъэх. ИцIыкIугъом щегъэжьагъэу илъэпкъ фэгумэкIэу, ихэгъэгу шIулъэгъушхо фыриIагъ, гукIэгъоу хэлъым онтэгъугъэр птыригъэзыти, псынкIагъэ горэ къыпхилъхьэщтыгъэ.
1935-рэ илъэсым классиблыр къеухы, Краснодар педтехникумым чIэхьэ. Андырхъое Хъусен ныбджэгъушIу щыфэхъу. ЛитературэмкIэ кружок зэхащэ, ащ Iэпэрытх журналэу «Апэрэ лъэбэкъу» зыфиIорэмрэ дэпкъ гъэзетэу къыщыдагъэкIыщтыгъэмрэ яапэрэ тхыгъэхэр къыщыхаутхэу рагъажьэ. Жэнэ Къырымызэрэ Андырхъое Хъусенрэ зэпэблэгъэ шъыпкъэ хъугъагъэх. Яусэхэм чIыпIэ зэфэшъхьафхэм къащяджэщтыгъэх, етIанэ пьесэ цIыкIухэр къагъэлъагъощтыгъэх, яхэгъэгу шIулъэгъоу фыряIэр яусэхэмкIэ къыраIотыкIыщтыгъэ. КъэIогъэн фаер мыхэр зыщытхэщтыгъэ лъэхъаным хэгъэгур зыгъэIорышIэщтыгъэ Коммунистическэ партием литературэм лъахъэ зэрэтырилъхьэгъагъэр, ежь иунашъокIэ тхэнхэ фаеу зэрилъытэщтыгъэр, пытэу ащ зэрепхыгъагъэхэр ары. Ау нэмыкIэу къыдэплъытэнэу щыт литературэм ихэхъоныгъэкIэ ежь IэкIоцI дунэе, хэбзэ-бзыпхъэхэр зэриIэхэр, ащ цIыфыр зэрэщыпэрытыр. Ар къыдалъытэщтыгъэ тхэкIо ныбжьыкIэхэм.[1]