Абазэ-Адыгабзэхэр
Абадзэ-адыгэ бзэхэр — къэукъаз бзэхэм изы унагъор: убыхыбзэ, адыгабзэ, абадзэбзэхэр (абадзэбзэ апхъазыбзэ). Убыхыбзэр адыгабзэм нэхь игъунэгъу щыт ау апхъазыбзэми щыщ бэу хэлъ, ащ пае бзэ "гурытэу" плъытэ хъунэу.
Адыгабзэ
Абадзэхэр
Убыхыбзэ
Абадзэ-адыгэ бзэхэм пэмыкӀэу зэреджэхэр ишъхъэрэ-къуэхьапӀэкъаукъазыбзэхэр, шӀыпӀэ къыздыхэкӀахэм - Ишъхъэрэ-КъохьапӀэ Къаукъаз.
Урысыем (Ишъхъэрэ-Къаукъазым), Апхъазым, къокӀыпӀэгъунэгъу лъэныкъом (Тыркум, Шамым, Иорданым) щыгущыIэхэ, бзэр зэрахьэ. БзэмкӀэ гущыIэу къалытэр миллион 1.1 фэдиз.
Классификациэр
хэӀэзыхьАдыгэхэр
хэӀэзыхьАдыгэ купыр IуакIитӀу зэхагъэкӀ (Урысыем бзитӀу къалъытэу) - кӀах IуакIэмрэ къэбэртай IуакIэмрэ
- КӀах IуакIэмрэ - Адыгэ республикэм и нэхьышъхьэбзэм ащыщ, и ишъхъэрэмрэ и ишъхъэрэ-къокӀыпӀэ лъэныкъохэмрэ адыгэ къоджэхэм щырэгущыIэ, ащ пэмыкӀэу хы шӀыцӀэм и Ӏушъум Ӏут шапсыгъ къуаджэхэм.
- Къэбэртай IуакIэмрэ - Къэбэртай-Балъкъэрымрэ Къэрэщае-Щерджэсымрэ янэхьышъхьэбзэхэм ащыщ, къэралитӀум щымыхъукӀэ бзэмкӀэ Ишъхъэрэ Осетиэмрэ Ставропол краймрэ мэздэгу къэбэртай дэсхэр ирэгущыIэхэр.
Къэбэртай IуакIэм беслъыныябзэри хэхьэ.
Абадзэхэр
хэӀэзыхьАбадзэбзэхэри адыгэ псэлъэкӀэхэм яфэдэу зэгъунэгъу щытхэр, ахэм ахэтхэр:
- Апсуабзэ (мыдэвей, мыдэжъу) - Апхъаз къэралым и нэхьышъхьэбзэ, ирэгущыIэр цӀыф мин 90 фэдиз Апхъазым дэсэу, Осмэн империэм икӀахэм ащыщ пчъагъ бзэ зезыхьэ ахэт.
- Абадзэбзэ - Къэрэщай-Шэрджэсым и зы нэхьышъхьэбзэхэм ащыщ, къэралым и ишъхъэрэ лъэныкъом дэт абадзэ къуаджэхэм ирэгущыIэ. Къаджищыр ашхаруа IуакIэ аӀэ, адрэхэр тапанта IуакӀэ.
Абадзэбзэхэр гтнетикэкӀэ зэгъунэгъу дэдэу щытхэр зы бзэ къэлъытэгъэу ятыным шъхьэкӀэ. Гу лъытыгъэр ашхаруа IуакӀэр мыдэжьым нэхь фэгъунэгъу щыт тапантам нэхьрэ.
Убыхыбзэ
хэӀэзыхьУбыхыбзэм и тхыдэр нэхь гукъэу къахэкӀэ бзэхъуам ям елъытамэ.