Бэрэтэрэ Хьамид

Бэрэтэрэ Хьамид - Теуцожь къедзыгъом итыгъэ къуаджэу Къэзэныкъуае бэдзэогъум и 9-м, 1931-рэ илъэсым къыщыхъугъ. Гурыт еджапIэр тыжьын медалькIэ къыухыгъ. Зы илъэсрэ кIэлэегъаджэу Iоф ышIагъэу Москва дэт университетэу М. В. Ломоносовым ыцIэ зыхьырэм чIахьи, журналистикэмкIэ ифакультет 1958-рэ илъэсым къыухыгъ. Ащ пыдзагъэу илъэситIурэ театральнэ искусствэмкIэ Къэралыгъо институтэу А. Луначарскэм ыцIэкIэ щытым Адыгэ студиеу къыщызэIуахыгъагъэм щыригъэджагъэх. Ащ ыужырэ илъэсхэм хэку гъэзетхэу «Социалистическэ Адыгем», «Адыгейская правда», край гъэзетэу «Советская Кубань» зыфиIохэрэм, Краснодар краим итхакIохэм яорганизацие Iоф ащишIагъ, ащ дакIоу, МГУ-м журналистикэмкIэ иаспирантурэ къыухыгъ, 1969-рэ илъэсым тарихъ шIэныгъэхэмкIэ кандидат хъугъэ. Ащ щегъэжьагъэу Пшызэ мэкъумэщ институтым IэкIыб хэгъэгу къикIыгъэ студентхэр зыщеджэрэ факультетым общественнэ шIэныгъэхэмкIэ икафедрэ икIэлэегъэджэ шъхьаIэу, идоцентэу, ипащэу 1985-рэ илъэсым нэс Iоф ышIагъ. 1985-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Адыгэ къэралыгъо университетым хэгъэгу тарихъымкIэ икафедрэ идоцентэу, нэужым ипрофессорэу опсауфэ лэжьагъэ.

1950-рэ илъэсым къыщыублагъэу ытхыхэрэр хиутыщтыгъэх. ЩыIэныгъэм нэшIукIэ хэплъэрэ тхэкIуагъ. Адыгабзэр ыгъэжъынчэу ыкIи икIасэу усэщтыгъэ, поэтическэ тхылъ 17 адыгабзэкIэ, драматургие произведениехэр дэтхэу «Пьесэхэр» ыкIи иусэхэмрэ ипоэмэхэмрэ зыдэхьэгъэ тхылъи 7 урысыбзэкIи къыдэкIыгъэх.

Игупсэ Адыгеим идэхагъэ, адыгэхэм яшэн-хэбзэшIухэр, чIыопсым охътэ-лъэхъэнэ дэй гори имыIэу, ахэр хъырахъишъэу, дахэу зэрэзэкIэлъыкIохэрэр итхылъхэу «Нэфылъ», «Гъэтхэпэ псалъ», «Тыгъэнэбзый», «ПсынэкIэчъ мычъэкъожь», «Бжыхьэ пкIашъ», мыхэм анэмыкIхэми ащыкIигъэтхъыгъ. А зэкIэ ыгу нэсыпэу, анахь гущыIэ фабэхэр ыкIи ахэмкIэ шъо теплъэ зэфэшъхьафхэр — эпитетхэр емызэщыжьэу къыгъотыщтыгъ Хьамидэ, зэчый дахэу хэлъыр джаущтэу къыхэкIыжьыщтыгъ.

Бэрэтэрэ Хьамидэ АР-м инароднэ усакIу, УФ-м культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI, Урысыем итхакIохэм я Союз 1962-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу хэтыгъ, Адыгеим къэралыгъо премиехэр афэгъэшъошэгъэнхэмкIэ щызэхэщэгъэ икомиссие итхьамэтагъ. ЫшIэрэ Iофым ыгуи ыпси хилъхьэщтыгъ.