Абдзаххэр - Кавказ къущхьэхэм итемыр-тыгъэкъохьапэмкӏэ щыпсэурэ адыгэхэрадыгэ лъэпкъ. Урыс-Кавказ Заом анахьыбэр хэкӏодагъэх, къэнэжьыгъэхэри пачъыхьадзэм ригъэзхи чылэхэм ащызэблидзыгъ. Ыджы нахьыбэр хымэ къэралыгъохэм (Тыркуе, Сирие, Иордание, Исраил) щэпсэух. Адыгэ Хэкум къыщынэжьыгъэ абдзах къуэджэ закъор Хьакурынэхьабл.

Абдзахэ цIэрыIохэр

хэӀэзыхь

Бэрсэй Умар (1807–1865) - адыгэ дунаим щызэлъашӏэщтыгъэ дэдэу тхакӏо, шӏэныгъэлэжь, егъэджакӏо, тхыдэӏуат. Адыгэ литературэм и шӏогъэшхо екӏыгъ. 1855-рэ илъэсым апэрэу "Адыгабзэм и алфыбэр" къыдигъэкӏыгъ (арап тхакӏэр фэлъапсэу).